|
وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ
(Ва уларга қўшиб одамлар орасида чиққан тортишувларга ҳакам бўлсин, деб ҳақ китобни (Таврот, Инжилни) нозил қилди). Бу гапдан пайғамбарлар с.а.нинг ўз китобларида битилган ўз шариатлари бўлиб, шу шариатларига биноан, одамлар ўртасидаги ихтилофларни ҳал этганлар, деган маъно чиқади.
لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً وَلَوْ شَاء
– „Сизлардан ҳар бир миллат (яъни дин) учун (алоҳида) шариат ва йўл қилиб қўйдик“. [5:48]
وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلاَّ الَّذِينَ أُوتُوهُ مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْياً بَيْنَهُمْ
(Энди очиқ оятлар келганидан кейин, фақат шу китоб берилган кимсалар ҳадларидан ошиб, талашиб-тортишдилар).
(الَّذِينَ أُوتُوهُ ) Яъни, аҳли китобларнинг олимлари, руҳонийлари. Бунга қарина
مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ
деган гапдир. Аҳли китоб олимлари ва руҳонийлари ўзларига келган оят-аломатларни жуда яхши билардилар. Оят шунга далолат қиляптики, энг кўп ихтилоф қиладиганлар, қарши чиқадиганлар ўша олимлар ва руҳонийлар эдилар. Улар билиб туриб ўзгартирдилар, буздилар, ҳақиқатни яширдилар.
(بَغْيًا بَيْنَهُمْ ) яъни, ҳеч бир ҳужжатлари бўлмагани ҳолда фақат манманликлари, саркашликлари, золимликларидан келиб чиқиб. (بَغْيا ) сўзидан кейин (بَيْنَهُمْ ) иборасининг қўлланиши зулм уларнинг ичига, ораларига ўрнашиб олганини англатади. Гўё зулм ҳар доим улар билан бирга, қаерга борсалар, зулм ҳам ўша ерга боради, қаерда ўтирсалар, зулм ҳам уларнинг ораларида ўтиради.
2. Биринчи оят ҳатто пайғамбарлар уларнинг ораларида бўлиб турган пайтда ҳам ҳақ билан ботил ўртасидаги кураш авж олганини англатади. Бугина эмас. Улар орасидаги аҳли илмлар кўпроқ ихтилоф қилишган, қарши чиқишган. Мўминлар жуда оз бўлишган. Ҳадисда шундай дейилади:
«يَأْتِى النَّبِيُّ وَمَعَهُ الرَّجُلُ وَالنَّبِيُّ مَعَهُ الرَّجُلاَنِ…»
«Бир пайғамбар ўзи билан бирга бир кишини, яна бир пайғамбар ўзи билан бирга икки кишини олиб келади...».98
Шундан билиб олсак бўладикки, ўша бузуқ жамиятларда мўминлар учун ўз йўлларидан ёриб бориш жуда машаққатли бўлган, катта-катта қурбонлар берилган. Бу нарса Пайғамбар с.а.в.га
(98) Бухорий: 5311. Аҳмад: 3/58. Тафсири Табарий: 2/8.
188-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208